ሰላም ለከ መጋቤ ሥርዓታ ወሕጋ።ለደብረ ቀልሞን ምልእተ ጸጋ።እስከ ኣዕረጎ ሳሚኤል ኀበ ነዕላዊት እንግልጋ።እምካልኣኒሁ ኣመ ንትጋ።ለመልአከ ሰማይ ጸለይከ እንዘ ኣንተ ዘስጋ።

በስም ኣብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ ኣሀዱ ኣምላክ።

ሰላም ለከ መጋቤ ሥርዓታ ወሕጋ።ለደብረ ቀልሞን ምልእተ ጸጋ።እስከ ኣዕረጎ ሳሚኤል ኀበ ነዕላዊት እንግልጋ።እምካልኣኒሁ ኣመ ንትጋ።ለመልአከ ሰማይ ጸለይከ እንዘ ኣንተ ዘስጋ።
ትርጉም፡-
ሰላምታ ንዓኻ ይኹን ኣንታ መጋቢ ስርዓታን ሕጋን፡
ንደብረ ቀልሞን ምልእተ ጸጋ
ክሳብ ንዓላዊት ዝተወሰድካ ኣብኡ ንዝነበረ ትግሀትካ፡
ንመልኣኸ ናይ ሰማይ
ስጋ ለበስ ክንስኻ ዝጸለኻ።
ይብል።
ብዝያዳ እቶም ግእዝ ጽቡቕ ዝተማሃርኩም ኣዕሪኹም ትርግሙ ይርደኣኩም ይኾውን።

ታርኽ ቅዱስ ኣባ ሳሚኤል ዘደብረ ቀልሞን ኣብ ስንክሳር 8ታሕሳስ ከም ዝሕብሮ፡ብህጻንነቶም መነክሴ ክኾኑ ባህጊ ከምዝነበሮም እሞ፡ልብሲ ምንኩስና ክለብሱ ሃረር ይብሉ ከምዝነበሩ፡ነዚ ሰናይ ምንዮቶም ተመልኪቱ ድማ እግዚኣብሄር መልኣኹ ልኢኹ ናብ ሓደ ደብሪ ከምዝወሰዶም ኣብኡ ናይቶም ኣብኡ ዝጸንሑ ሽማግሌ መነክሴ ኣገልጋሊ ኮይኖም ብትግሃት የገልግሉ ከምዝነበሩ፡ እቶም ኣቦ ምስ ዓረፉ ድማ ብዙሕ መንፈሳዊ ተጋድሎ ከምዘጋጠሞም ብፍላይ እቶም ባርባራውያን ንቤተክርስትያን ንምልዋጥ ብዙሕ ጻዕርታት ይገብሩ ብምምባሮም፡(ክርስቶስ ብክልኤቱ ባህሪ) እትብል ደብዳበ ክትንበብ ከምዝሃብዎም ፡ቅዱስ ኣባ ሳሚኤል ግን በቲ ዝነበሮም መንፈሳዎ ቅንኣት ነታ ደብዳበ ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ክርስትያን ቀዲዶም ከምዝደርበይዋ፡
ብድሕሪኡ እቲ መኮነን ብዙሕ መቕጻዕቲ ከምዘውረደሉ፡ክሳብ ካብ ገዳሙ ኣውጺኡ ብገመል ገይሩ ብዙሕ ከምዝጎተቶም ይገልጽ።

ሓደ ግዜ ኣብ ቅድስት ቤተ ክርስትያን እንከለዉ፡እግዝኣብሄር ተገሊጹ "ባርባራውያን መጺኦም ክፍኣቶም ክፍጽሙ ኢዮም እሞ ከይትምልሰሎም ስቕ በል፥" ኢሉ ኣዘዞ።እሺ ኢሎም ኣብ ውሽጢ ተኸዊሎም እንዳተጸበዩ፡እቶም ክፏኣት ባርባራውያን ኣስያፍ ሒዞም ኣብ ውሽጢ ቤት መቕደስ ብምእታው ግፍዕታት ፈጸሙ።ነዚ ምጽዋሩ ዝሰኣኑ ቅዱስ ኣባ ሳሜኤል "ኣንቱም ደፋራት ክሳብ መዓስ ኢኹም ንትዕግስቲ ኣምላኽ ሸለል ክትብልዎ፡እግዚኣብሄር በዚ ትገብርዎ ዘለኹም ክቐጽዓኩም ኢዩ።"በሎም፡ንሳቶም ከኣ ኣይረኣይዎን ነበሩሞ እንካዕ ረከብናካ ብምባል ከቢድ መግረፍቲ ገረፍዎ።ብገመል ድማ ንነዊሕ መንገዲ ጎተትዎ።እታ ገመል ከኣ ብናይ ቃንቃ ደቂ ሰብ ገይራ" እግዚኣብሄር ስቕ በል ኢሉካ ከብቅዕ ንስኻ ግን ትእዛዙ ኣይፈጸምካን" ኢላ ወቐሰኣ ገለጸትሉ።ንሱ ድማ እወ ግገኛ ኢየ፡ግን እግዚኣብሄር ከኣ መሓሪ ኢዩሞ ካብ መከራይሲ ይምሕረኒባ።ኢሉ ናብ ኣምላኹ ተማሕጸነ።ነዊሕ ገድሊ ፈጺሙ ድማ ብክብሪ ዓረፈ።

ሕቶ፦ ኣብዚ ምስባኽን ገድልን ከምዝረኣናዮ ክልተ ተቓረንቲ ዝመስሉ ነገራት ንግንዘብ።

1) ስጋ ለበስ ክንስኻስ ንመልኣኽ ጸሊኻሉ፡
2) ገመል ልሳን ሰብ ገይራ ወቒሳቶም፡እዚኤን ክልቲኤን ተቓረንቲ ይመስላ።መጀመርያ ሰብዶ ይኸብር ወይሲ መልኣኽ፧ካብ ሰብን እንሲሳንከ፧
ዝብላ ነጥብታት ክንርኢ።

ክቡር ኣንባቢተመልከ፡-
እግዚኣብሄር ንፍጡራቱ መን ይኸብር ንመን ዝያዳ ኣኽቢርዎ፡ንመንከ ትሕቲ እቲ ሓደ ገይርዎ ባዕሉ ይፈልጥ ኢዩ።ንሕና ደቂ ሰባት ግን ፍልጠትና ውሱን ካብ ምኻኑ ዝተላዕለ እገለ ይዓቢ እገለ ይንእስ ኢልና ክንፈላሊ ዓቕሚ ይውሕደና ኢዩ።እግዚኣብሄር ግን መን፡ ካብ መን ዝያዳ ይኸብር ይፈልጥ ኢዩ።ንዓና፡ምደቂ ሰባት ድማ ብፍታዉ ቆንጭሉ ይገልጸልና።

ሀ) ፍጥረት መልኣኽቲዶ ይኸብሩ ደቂ ሰባት፧

ቅዱሳን መጽሓፍቲ ከምዝገልጽዎ፡ካብ ኣፈጣጥራ ናይ ቅዱሳን መልኣኽቲ፡ኣፈጣጥራ ናይ ደቂ ሰባት ዝያዳ የደንቅን የስደምምን።ሰብ ፎቶ ናይ ኣምላኽ ኢዩ ክትብል እንከለኻ፡ምስዚ ናይ ሕጂ ክብርና ኣነጻጺርካ ፈጺምካ ትሓፍር ኢካ።ንሱ ጥራይ ዘይኮነ ከኣ፡ሰብ ስጋን ደምን ናይ ኣምላኽ ይምገብ ኢዩ ንዝብል ትምህርቲ ካብ ኩሎም ፍጥረት ኣብ ሰብ ዘለዎ ኣረኣእያ ማዕረ ክንደይ ይኸብር የነጽረልካ።
ታሪኹ፡- "መልኣኽቲ ምስ ተፈጥሩ፡ካብ መንጎኦም ክብሩ ዘይሓለወ፡ 'ኣምላኸ ኢየ ' በሃሊ ካብ ወገን ፍጥረት መልኣኽቲ ተንሲኡ ምምባሩ ቅዱሳን መጽሓፍቲ ይትርኹ።ብፍላይ መጽሓፈ ቀሌ፡ይገልጽልና ኢዩ ብዛዕባዚ።ስለዚ ሰይጣን ንኸይናሳሕ መመኽነይታ ዝገበረሉ እንታይ ኢዩ እንተኢልና፡
"እግዚኣብሄርሲ ካባይ ንላዕሊ ዝኸብር ፍጥረት ፈጢሩ ነታ 99 ነገድ እንተመሊኢዋ ክንርኢ ኢና፣" ብዝብል ትዕቢት ተወጢሩ።ብዘይ ንስሓ" ክንዳሃለወ "ዝኸብረ ፍጥረት ብሕጂ ክሰርሕ ዓቕሚ ስለዘየብለይ፡ብዘይንስሓ ናብ ክብርኻ ተመለስ" ክብሎ ይደሊ ነይሩ።ነታ ሰይጣን ዝፈጸማ ሓጢኣት ሓላፍነት ወሲዱ ክጠዓሰላ ዝግበኦ ሰይጣን ኢዩ ነይሩ።እግዚኣብሄር ግን ናይ ንስሓ ዕድል ሂብዎ ከብቅዕ ስለዝኣበየ፡በቶም ከምኡ ዝፍጥረቶም ቅዱሳን መልኣኽቲ ተኾብኪቡ ናብቲ ዝዓሞቐ ባርባሮስ ከምዝድርበ ገይሩ ቀጽዖ፡ነቲ መልአከ መዐት ዝነበረ ቅዱስ ሚካኤል፡ሊቀ መላእክት ዝብል ክብሪ ሸለሞ።ብኽብሪ መልኣኽቲውን ንሓድሕዶም ይበላለጹ ኢዮም።ንሰባት ግን ብፍሉይ ክብሪ፡ክእለቱ ከርኢ ካብቶም ግኡዛን ፍጥረት 4 ባህሪያተ ስጋ ምስ 3 ባህርያተ ነፍሲ ኣወሃሂዱ ኣኽቢሩ ፈጠሮም።
እረ ሰብ ምስተፈጥረ ይብል ቀሌሚንጦስ3፥38 "ስግኡ ካብ ኮኾብ ጽባሕ ንላዕሊ፡ነፍሱ ድማ ካብ ጽሓይ ዕጽፊ የብርህ ነበረሞ፡መልኣኽቲ ድማ እንዳዘመሩ ኣኽቢሮም ናብ ገነት ኣእተዉዎ።" ይብል።

ነዚ ተኣምረ ማርያ ኣብ መቅድም፡"፡ድንግል ማርያም ትነጽሕ እምመላእክት፡ድንግል ማርያም ትዓቢ እምኩሉ ፍጥረት።በእንተ እግዚእተ ማርያ ተፈጥሩ ኣዳም ወሄዋን፡
ትርጉም፦ ድንግል ማርያም ካብ መላእኽቲ ትነጽሕ፡ድንግል ማርያም ካብ ኩሉ ፍጥረት ትዓቢ ማለት ኢዩ።ኣዳምን ሄዋንን ምእንቲ ድንግል ማርያም ተፈጥሩ።ኢሉ ይምህር።ንሰባት ዋላ በደልቲ ክንሶም እታ ኣብ ጅማረ ፍጥረቶም ዝሃቦም ጸጋ ግን ፈጺሙ ካባኣቶም ኣየጥፍኣን።ዋላ ኣብ ሲኦል ኣብ ጸልማት ይንበሩ እምበር፡ኣብ ሕቖኦም ኮይና ከም ዕንቂ እተብርህ ተረፍ ዘርኢ ብረቂቕ ጥበቡ ኣቐሚጥዋ ነበረ። (ኢሳ1፣9)

ስለዚ እግዚኣብሄር ተዝሓተኩም" ደጊም ካልእ ፍጥረት ክትፍረሩሞ እንታይ ዓይነት ፍጥረት ክትኮኑ ይሕሸኩም፧" ኢሉ ተዝሓተና፡እንታይ ዓይነት ፍጥረት ክንከውን ምሓሸና፧ዋላ ሽሕ ግዜ ከምኡ ኢሉ ተዘምርጸና፡ሽሕ ግዜ ሰብ ምኻን ይሕሸና ከምትብሉ ግምት ኣሎኒ።ምኽንያቱ ካልእሲ ይትረፍ ስግኡን ደሙ ንምብላዕ ተፈቒድልና ብምኻኑ ዝከበረ መግቢ ንምገብ ምህላውና ኢዩ፡ክገርመኩም፡ እግዚኣብሄር ንመልኣኽቲ ክፈጥሮም እንከሎ ንጹሓን ክቡራን፡ዘይባዝሑ ፍትወተ ስጋ ዘየብሎም ስጋውያን ዘይኮኑ ገይሩ ኢዩ ፈጢርዎም።ንሰባት ግን ካብ ስጋን ነፍስን ብኢዱ ጠፊዑ ሰሪሕዎም ከብቅዕ ፡ንፍጥረትነቶም ከይነዓቐ ስገኦም ለቢሱ ተገሊጹ።እግዚኣብሄር ኣብ ማህጸነ ድንግል ማርያም ተጸኒሱ እንከሎ፡መልኣኽቲ ድማ ኣብ ማህጸና ኣቲዮም ቅዳሴኦም የከናውኑ ነይሮም። ነዚ ኢዩ ቅዱስ ያሬድ ማህሌታይ፡"ወሶበ ርእዩ ትሕትናሁ ለእግዚኦሙ፡ኣልዓሉ ኣዒንቲሆሙ ላዕለ ውስተ ኣርያም፡ወበህየ ረከብዎ ምስለ ኣቡሁ ወመምፈስ ቅዱስ ዘትካት።" ዝበሎ ኣብ ኣንቀጸ ብርሀን።
ስለዚ ቅዱሳን መላእክቲ ክቡራን ቅዱሳን ፍትወተ ስጋ ዘየብሎም ክንሶም፡ንደቂ ሰባት ግን ኣኽቢሩን ኣማዕሪጉን ብጥበቡ ፈጢርዎም ነበረ።ደቂ ሰባት ግን ክብርና ኣይዓቀብናን።ንሱ ግን ንኽብርና ከምዝዓቀቦ ንኽገልጽ ንድግል ኣቐሚጥዋ ጸነሐ።ለካ ብዘይ ነግ ፈረግ ድንግል ማርያምዶ ትዓቢ ዋላ መላእክት እንተኢልኩምኒ ድንግል ማርያም ኢያ ኢለ ክምስር ይደፍር።እዚ ክበሃል እንከሎ ግን ቅዱሳን መልኣኽቲ ሓጥኣን ኢዮም ንምባል ኣይኮንኩን።ንሓድሕዶም እካ ብክብሪን መዓርግን ከምዝበላለጹ፡ካብ ኩሎም ድማ ንድግል ኣኽቢሩ ካብ ጥንቲ ኣብ ሕልንኡ ኣኽበሩ ኣምበራ።

ለ) እንሲሳዶ ይኸብር ሰብ፡ምኽንያቱ ገመል ንኣባ ሳሚኤል ገሲጻቶም፡መልኣኽ እግዚኣብሄር ሳላ እታ ኣድጊ፡ ንበልዓም ከምዝነሓፎ ገሊጽሉ።
ኣብ መንጎ ሰብን እንሲሳን ንዘሎ ምንፃጻር እንሲሳዶ ወይሲ ሰብ ይኸብር፧

እንሲሳ እግዚኣብሄር ኣኽቢሩ ብዘየጣዕስ ኣፈጣጥራ ፈጢርዎም እካ እንተኾነ፡ተስፋ መምግስተ ሰማያት ግን የብሎምን።ኩነኔን ሞሳን በረኸተ ሰማያዊትን ኣይምልከቶምን ኢዩ።ኣብ ልደቱ፡ ብእስትንፋሶም እካ ኣብ መብልዒ ማል ኣሚቖሞ እካ እንተኾኑ፡ስግኡን ደሙን ንምብላዕ ግን ኣይምልከቶምን ኢዩ።

መደምደምታ፡-
እግዚኣብሄር ነዞም ኣብ ምድሪ ዘለና ሓጥኣን ሓጢኣትና ክገልጸልና ምስዝደሊ፡በቶም ንዑቓት ኢልና እንግምቶም ገይሩ ኢዩ ዝገንሓና።የውሃንስ መጥመቕ፡"ብልብኹም ኣብርሃም ኣቦ ኣሎና ኢልኩም ኣይትተዓበዩ፡እግዚኣብሄር ካብዞም ኣእማን ውሉድ ክኾንዎ ከተንስእ ከምዘይጽግሞ ፍለጡ፣" በሎም።ኣእማን ኣህዛብ ዘይኣመንቲ ኢዮም። ኣዝዮም ምሁራትን ፈላጣትን ሰባት እንዳሃለዉ ንትምህርቶምን ፍልጠቶምን ብዘይንጽህና ዋጋ ከምዘየብላ ገይሩ ዘሕፈሮም፡በቶም ብዓለም ንዑቓት ዝኾኑ ሃዋርያት ገይሩ ኢዩ።ቅዱስ ጳውሎስ ኣብ ሮሜ 10 " እግዚኣብሄር ነቶም ዝበደሉ ተረርቲ ልቢ በቶም ንዑቓት ዝመስሉ ገይሩ ኣቕንኦም" ይብል።
ኣብ ግዜ ሓጢኣቶም ውን በቶም ኣህዛብ ገይሩ ይቐጽዖም ነበረ።ናብ ባቢሎን ን70 ዓመታት ክስደዱን ክግረፉን ዝገበረ ሓጢኣቶም ንከረድኦም ስለዝደለየ ኢዩ።በቶም ዘይኣመንቲ፡በቶም እንንዕቖም ገይሩ ክሳብ ክንድዚ ተግሳጽ ምስሃበና ድማ ልብና ናብኡ ይምለስሞ ንጠዓስ።

በንጻሩ፡ክብርና ክገልጸልና እንከሎ ድማ በቶም ክቡራት ኢልና እንሓስቦም ገይሩ ኢዩ ዝገልጸልና።ንሕና ኣዝዮም ክቡራት፡ብኽብሪ ፈጺምና ዘይንመሳሰሎም ኢልና እንሓስቦም፡እግዚኣብሄር ድማ ንናትና ክብሪ ክገልጸልና ምስዝደሊ፡በቶም ክቡራት ገይሩ፡ንዓኣቶም ኣትሒቱ፡ንዓና ልዕል ኣቢሉ ይገልጸልና።እዚ ንዓኣቶም ከዋርድ ስለዝደለየ ኣይኮነን።ንኣብነት መጽሓፈ ጦቢት እንተምቢብና እቲ መልኣኽ ከም ኖርማል ቤተሰቦም ኮይኑ ኢዩ ዘገልግሎም ነይሩ።ንጦቢያ ብዙሕ ክእዘዞ፡ክሳብ ብደሞዙ ተላኢኹ ሰብ ተመሲሉ ንክብሩ ማዕረ ባርያ ቆጺሩ ክተሓጋገዞም እንከሎ ነንብብ።እብዚ እምበኣር እግዚኣብሄር ነቲ ዓዊሩ ዝነበረ ጦብያን፡ነታ ብኣጋንንቲ ተኸቢባ ዝነበረት ሳራን ከኽብሮም፡ውርደቶም ድማ ከርሕቐሎም ስለዝደለየ፡ነቲ ክቡር መልኣል ልኢኹ ትሕቲ ሰብ ከምዝኸውን ኣምሲሉ ክብሮም ገሊጽሎም። ጦቢትን ሳራን ብመንገዲ ትሕትና መልኣከ ኡራኤል ገይሩ ክብሮም ተበሰሩ።

ኣብዚ ናይ ኣባ ሳሚኤል ታሪኽ ውን ክህነት ማዕረ ክምንይ ክቡር ምኻኑ፡ንሰባት ዝተዋህበ ናይ ጸጋ መለኮታዊ ስልጣን ማዕረ ክንደይ ክቡር ምኻኑ፡እተን ኣጻብዕቲ ካህን ስጋ መለኮትን ደመ መለኮትን ከምዝፍርትታ፡ደቂ ሰባት መታን ክመሃሩ፡ነቶም ንስሓ ዘይምልከቶም፡ምውዳቕን ምትንሳእን ዘይግበኦም፡ናይ ንስሓ ዕድሎም ተወዲኡ ደጊም ኣብ ዝማሬን ውዳሴን ንዘለዉ መልኣኽቲ ጸዊዑ፡ከም ዝደኸመ፡ሓጢኣት ፈጺሙስ ንስሓን ጸሎተ ሓገዝ ካብ ሰባትን ከምዘድልዮ ብምምሳል ተገሊጹ ኣብ ትሕቲ ኣባ ሳሚኤል ክወድቕ እንከሎ ነንብብ።

ኣብዚ ኣባ ሳሚኤል ብዝገበርዎ ጸሎት መልኣኽ እግዚኣብሄር ካብቲ ዝነበሮ ክትንስእ እንከሎ፡እቶም ኣብቲ ከባቢ ዝነበሩ ሰባት፡ክብሪ ክህነት ዘይርደኦም፡ኢድ ካህን ማዕረ ክንደይ ክትፈትሕን፡ክትኣስርን ስልጣን ከምዘለዋ ንምርዳኡ ዝተጸገሙ እግዚኣብሄር ነዚ ስለዝገለጸሎም፡ደጊም ዘማኻንይዎ የብሎምን።ኣባ ሳሚኤል ድማ ነቲ መልኣኽ ካብቲ ዝነበሮ ናብ ሰማያዊ ክብሩ ዓሪጉ ስለዝረኣዮ ፡ኣነ ይበልጽ ንመልኣኽ ክቐትልን ከሕውን ዝኽእል ስልጣን ኣሎኒ፡ኢሉ መታን ከይዕበ፡መልኣኽ እግዚኣብሄር ንስሓን ሞትን ከምዘይግብኦ ንኽገልጸሉ ንሰማይ ክዕርግ እንከሎ ኣርእይዎ።ስለዚ ኣነ ይበልጽ ኢሉ ምስ እግዚኣብሄር ክማጎት ኣይክእልን ኢዩ።እግዚኣብሄር ግን ክብሪ ክህነት ነቶም ህዝቢ፡ክብሪ መልኣኽ ድማ ንኣባ ሳሚኤል በቲ ዝርደኦም ቃንቃ ገይሩ ገሊጽሎም።

ስለዚ ንኣባ ሳሚኤል ንስኻዶ ትበልጽ ወይሲ መልኣኽ ኢልኩም እንተሓቲትክሞ;" ኣነ ደኣ ፍጥረተይ እካ ክቡር እንተኾነ፡ኣብ ሓጥያት ዘለዋ ዓለም ዝነብር እንዳወደቕኩን እንዳተንሳእኩን ዝነብር ሰብ እንድየ።እዚ መልኣኽ ግን ካብ ኣገልግሎት ዘይፍለ፡ረቂቕ መልኣኽ ኢዩ።ብስጋ ከም ዝተኣሰረ መንገብገቡ ከም ዘውደቐ ኮይኑ ዝተገልጸ ግዙፍ ፍጥረት ስለዝኾነ ዘይኮነስ፡እግዚኣብሄር ክገልጾ ዝደለየ ትምህርቲ ስለዝነበረ ኢዩ።" ኢሉ ትሕትንኡ እንተናረቖሐ ይምልሰልኩም።

ነቲ መልኣኽ ድማ ንስካዶ ወይስ ኣባ ሳሚኤል ይበልጽ ኢልኩም እንተሓቲትክሞ፡"ኣነ ድኣ ስጋ ኣምላኽ ኣይበልዕ፡ብምስሊ ኣምላኽ ኣይተፈጠርኩ፡በንጻሩ እካድኣ እግዚኣብሄር ከም ምስልናን መልክዕናን ሰብ ንፍጠር ኣብ ዝበለሉ ግዜ ምስሊ ኣምላኽ ክርኢ ሃረር ዝበልኩ መልኣኽ፡ስግኡን ደሙን ክርፍትት ዘይበቅዕ ክንሰይ፡ከመይ ኢልኩም ምስዚ ክቡር ኣቦ ተወዳድሩኒ።ኣባ ሳሚኤል እምበር ይበልጽ ኢሉ ትሕትኑ ይምህረኩም።ምኽምያቱ ኣብ መንጎ ቅዱሳን ኣነ ይዓቢ ኣነ ይበልጽ፡ኢልካ ምትፍናን የለን።ንሕና ግን ክብሮምን ስርሖምን እግዚኣብሄር ብዝገለጾ መሰረት ንሰብኽን ንትርኽን።ነቲ ሓደ ኣኽቢርና ግን ነቲ ሓደ ኣይንንዕቕን፡ቅዱሳነ ናይ እግዚኣብሄር ኩላቶም ክቡራት ኢዮም።መምዓርጎም ከክብሮም እግዚኣብሄር ከምዝዓደሎም ድማ ቤተክርስትያን እምዳዘምተወትሎም ትነብር ኣላ።እምበኣር እግዞኣብሄር ከምዘኽበረና ንክምህረና በቶም ክቡራን ዝበልናዮም ገይሩ ክብረትና ይገልጸልና።ስለሕስረትና ሓጥያትና ንምምሃር ድማ በቶም ሕሱራት ዝበልማዮም ገይሩ ሕስረትና የረድኣና።

ድንቂ ጥበብ ዝውንን ሓደ ኣምላኽ ዝኾነ ንኣብን ወልድን መንፈስ ቅዱስን ምስጋና ይኹን።ቅድስት ድንግል ማርያም ልዕሊ ኩሉ ፍጥረት ክብርን፡ምስጋናን ይብጽሓያ።ኩሎም ቅዱሳን በብክብሮም ዝተመስገኑ ይኹኑ።
ወስሀት ለስሉስ ቅዱስ።ኝብ

ሄዋንሰ ኣዳም ይኢቲ።ወኣዳምሰ እማ ወኣቡሀ ለሄዋን።

በስመ ኣብ ወወልድ ወመንፈ ቅዱስ ኣሀዱ ኣምላኽ።
ሄዋንሰ ኣዳም ይኢቲ።ወኣዳምሰ እማ ወኣቡሀ ለሄዋን።
ሄዋን ኣዳም ኢያ።ኣዳም ድማ ኣቧኣን ኣዲኣን ንሄዋን ኢዩ።

ንዘርዝሮ፡ነብርሃዮ።
ሄዋን ኣብ ልዕሊ ኣካላ ኣነ ኢየ ጥንታዊት ኢላ እትምከሓሉ ነገር የብላን።ምኽንያቱ ንሳ ከይነበረት ኣዳም ኢዩ ነይሩ ።ኣዳም ግን ኣነ ኢየ ቀዳማይ ቅድሚ ኩሉ ወዲ ሰብ ኢሉ እንተተማጎተ ዝረትዖ የብሉን።ጅማሬ ናይ ሄዋን ኣዳም ኢዩ፡ጅማሬ ናይ ኣዳም ግን 4ቱ ባህርያተ ስጋን 3ቱ ባህርያተ ነፍስን ኢዩ ፍላሜኡ።እግዚኣብሄር ንሰብ ክፈጥሮ እንከሎ፡ናይ መጀመርያ መዓልቲ ፍጥረቱ ኣብ ዕለተ ሰንበት ፍርቂ ለይቲ፡ነቶም 4 ባህርያተ ስጋ፡መላእክቲ፡ጸልማት፡ብርሃን ዘለዎዎም ፍጥረታት ፈጢሩ።ኣዳም መወዳእታ መዓልቲ ብዕለተ ዓርቢ ይፈጠር እምበር፡ጥንታውነቱ ግን ካብ ሰንበት ኢዩ ዝጅምር።ምኽንያቱ ከምቲ ዝተባህለ ጅማሬኡ ካብ 4ባህርያተ ስጋን፡3 ባህርያተ ነፍስን እንተኢልናዮም ባህርያተ ነፍሲ ባህሪ እግዚኣብሄርን መላእክትን ኢዩ፡ባህሪያተ ስጋ ድማ እቶም ብሰንበት ዝተፈጥሩ ኢዮም።ንኣብነት ኣዳም ካብ ሓመድ ተፈጢሩ እንተኢልና፡ካብቲ ብዕለተ ሰንበት ዝተፈጥረ ሓመድ ተሰሪሑ ማለትና ኢና።ሄዋን ግን ካብ ኣዳም ኢያ ተፈጢራ።ሰራሒኦም እግዚኣብሄር ኢዩ፡ስለዚ ሄዋን ኣብ ኣዳም ተሰዊራ ነይራ ማለት ኢዩ።

ብዙሕ ምስጢራት ክለዓሉ ይከኣሉ ኢዮም።ንኣብነት ድንግል ማርያም ኣብ ሕቖ ቅዱሳን ኣቦው ከም ዕንቂ ባሕሪ ተብርህ ነይራ ንዝብል ትምህርቲ፡ሄዋን ኣብ ኣዳም ተሰዊራ ምምባራ ክምልሰልና ዝኽእል መልሲ ኢዩ።ምስጢራት ከይበዝሑና ግን ናብታ ሕቶ ከነብል።

ሕቶ፡-ስለምንታይ ኢዩ ወዲ ተባዕታይ ንውላዱ ብስም እንዳቡኡ እምበር ብስም እንዳሰበይቱ ክጽወዓሉ ዘይደሊ፧

ጽቡቕ ሕቶ ኢዩ።ተማሳሳሊ ሕቶ መራጎዲ ክውስኸ።ስለምንታይ ኢዩ፡ኣብ ግዜ መውስቦ እንዳ ወዲ ፡"ጛልኩም ሃቡና" ዝብሉ፡ስለምንታይ እንዳ ጛል "ወድኹም ሃቡና" ዘይብሉ፧ስለምንታይ ኢዩ ወዲ ንመውስቦ ንምሕታት ደፋር፡ጛል ግን ሓፋር፧
ኣብዚ ብዙሕ ተማሳሰልቲ ሕቶታት ክበቕሉ ይኽእሉ ኢዮም።ብጅምላ ግን ካብ ብዝሑ ብውሕዱ ምስ ሃይማኖትና ኣተኣሳሲርና ክንምልስ ክንፍትን።

1) ታሪኽ ፍጥረት ደቂ ሰባት ከምዝሕብሮ፡-

ሄዋን ኢያ ካብ መሰንገለ ተፈልያ ወጺኣ፡ስለዚ ኣዳም ነታ ተፍልያ ዝኸደቶ መሰንገለ ንምርካብ ጻዕሪ ንዑኡ ተገበአ።ኢድኩም እንተድኣ ተሃሪምኩም ወይ ክሳብ መቕረጽቲ ዘብጽሕ ሓደጋ እንተኣጋጢም፡ዋና ናይታ ኢድ ኢዩ ሓዛኒ እምበር፡እታ ኢድ ኣይኮነትን፡ኢድውን ቃንዛ ዘይስምዓ ኣይኮነን።ግን ክልቅባ፡ክሕክማ፡ወይ ባምቡላ ክገብረላ ዝፍትን እቲ ዋና ኢድ ኢዩ።ኣዳም ድማ ካብኡ ተፈልያ ንዝነበረት ኣካሉ፡ክትልቀበሉ እንትኽእል ቃንዛ ብዘየብሉ መንፈሳዊ ኦፕሬሽን ዕድል ስለዝረኸበ ኣየነይቲ ትኾውን ኢሉ፡ንዓኣ ንምርካም ኣብ ጻዕሪ ይርከብ።እዚ ድማ ብቅዱስ መውስቦ ኢዩ ዝፍጸም።

2) መጀመርያ በዳሊት ሄዋን ኢያ።

ስለዚ ሄዋን ብሰንኪ በደላ ኩሉ ግዜ እንዳተሰቀቐት ትነብር ነይራ።ኣዳም ድማ ነዛ እትስቀቕ ኣካሉ ኣጆኺ ኢሉ ከጸናንዓ ሓላፍነት ክስከም ተገበአ።ኣካሉ ክትጭነቕ ንሱ ግን ኣበይ ከምዘላ ክሳብ ዘይፈለጠ፡ነዛ እትጭነቕ ኣካሉ ደልዩ ክረኽባ፡ምስ ረኸባ ድማ "ይዝከረኪዶ፡ኣብዚ ኢኺኮ ነይርኪ፡ምስዘን መሰንገለ እዜአ ኢዩኮ ነይሩ ስፍራኺ፡ወዮ ክፉእ ሰይጣን ኢዩ፡ብሰንኪ ተንኮሉ ከምንነዓዓቕ ገይርናምበር፡ኣነ ኣይጸልኣክን ኢየ ኣካለይ ክሳብ ዝኾንኪ ምስዘን መሰንገለይ ክትነብሪ ዘለኒ ሃረርታ መወዳድርቲ ኣልቦ ኢዩ፡"ኢሉ ናይ መጸናንዒ ቃሉ ንኽልግስ ክደልያ ዝግበኦ ንሱ ኢዩ።ዝበደለ ሰብ መጺኡ ይቕረ በለለይ ንምባልን፡እቲ ተበዳሊ" እረ ጸገም የብሉን ዝተቐየምኩ ኣይምሰልካ!" ኢሉ ባብ ክኸፍተሉ እንከሎን ንዘሎ ክውንነት ኣየናይ ሚዛኑ ይጥዕመልካ ባዕልኹም ምዘንዎ።ዮሴፍ ጻድቕ "ኣጆኹም ኣሕዋተይ ንስኹም ዘይኮንኩም ሸጥኩምንስ፡እግዚኣብሄር ኢዩ ንጽቡቕና ገይርዎ" ምስበሎም ዝተሰምዖም ዕረፍቲ ክገልጾ ይጽግመኒ።ስለዚ ነዛ "ንኣካለይበዲለዮ" ኢላ፡ተቐይምላ ከይከውን እትሓፍሮ ዝነበረ ሄዋን "ኣጆኺ ኣምላኽ ካባኺ እትውለድ ዳግማዊት ሄዋን ተጠኒሱ ዳግማይ ኣዳም ኮይኑ ከድሕነና ኢዩ" ኢሉ ከጸናንዓ ነይርዎ።ስለዚ ነታ እንዳተሸቕረረት እትነብር ሄዋን ካብ ወርቂ እትኸብር ኣካሉ ክንዲ ዝወሰደ ግዜ ይውሰድ ብዘየገስ ፍቕሪ ከፊሉ ንኽወስዳ ይጽዕት።

3) ሰብኣይ ብመሎኮት ይምሰል፡ሰበይቲ ድማ ብትስብእት ትምሰል።

ክርስቶስ ክንብል እንከለና መለኮት ጥራይ ኣትኮነን፡ስጋ ጥራይ ድማ ኣይኮነን።መለኮትን ስጋን ብተዋህዶ ኢና ንብል።

NB፡ ስጋ ድዩ ናብ መለኮት ከይዱ ተዋሃሂዱ፡ወይሲ መለኮት ኢዩ ናብ ስጋ መጺኡ ተዋሃሂዱ፧ ስጋ ድዩ ንመለኮት መሪጽዎ ወይሲ መለኮት ኢዩ ንትስብእት መሪጽዎ፧ስጋ ድዩ ንመለኮት ሓርይዎ ኣፍቂርዎ ወይሲ መለኮት ኢዩ ንስጋ መሪጽዎ ሓርይዎ፧
ብሕጽር ዝበለ እግዚኣብሄር ድዩ መሪጽና ወይሲ ንሕና ስለዝመረጽናዮ ኢዩ መጺኡ ንስጋና ተዋሃሂድዎ፧
ነዚ ሕቶዚ እግዚኣብሄር ኣብ ልብኹም ኣትዩ መሊስልኩም ከምዘሎ እምነት ኣሎኒ።

እወ።መለኮት ኢዩ ንስጋና መሪጽዎ።"እግዚኣብሄር ሐረያ ለጽዮን ከመ ትኩኖ ማህደሮ።"እቲ ናይ ክርስቶስ ስጋ ካብ ደቂ ሰባት ዝተወስደ ኢዩ።እምበር ኣብ ሰማያት ተሓቢኡ ዝነበረ ኣይኮነን ፡"ይብል ሃይማኖት ኣበው።መለኮቱ ናትና ባህሪ ኣይኮነን።ስለዚ ንሱ መጺኡ ሓረየናሞ፡ እረ ክሳብ ወዲ ሰብ ተባሂሉ ንምጽዋዕ ዓቕሊ ገበረ።ዳግማይ ኣዳም ተባሂሉ ተሰብከሉ።ብመልኣኽቲ ተራእየ፡ ኣብ ማእከል ደቂ ሰባት ተሰብከ ተባሂሉ ተኣወጀሉ።ረቂቕ ኣምላኽ ምስ ግዙፍ ስጋ ንምውኃሃድ ካብ ሰማየ ሰማያት መጺኡ ሓረየና።ዘይሓምም ዘይመውት ባህሪ ምስቲ መዋቲ ኣዳም ፍቕሩ ንኽገልጸሉ ኣካሉ ክለብስ ወሰነ።

ስለዚ ሰብኣይ ብመለኮት ይምሰል ካብ በልና፡ናብ ሰበይቲ ከይዱ ገንዘቡ ክገብራ ዝግበኦ ድማ ሰብኣይ ክኸውን ነይርዎ።መለኮት መጺኡ ክሳብ ክንድዚ ፍቕሩ ካብ ገለጸልና፡ሰብኣይ ድማ ንሰበይቲ ደልዩ ብምርካብ ፍቕሩ ክገልጸላ ነይርዎ።ነዚ ኢዩ መጽሓፍ ቅዱስ ሰባኣይ ንሰበይቱ ከም ኣካሉ የፍቅራ ዝበሎ።ንሳ ግን ክትእዘዞ ኢያ ተኣዚዛ።ክገርመኩም ካብ ክትእዘዝ፡ከተፍቅር ይብርትዕ።እዚኣ ግበርያ ክብላሞ ክትእዘዞን፡ከም ኣካሉ ከፍቅራን ንዘለሎ ሚዛናዊ ሓይሊ ከቢድ ኢዩ።ንሱ ክእዝዛ እንከሎ ልዕሊ ዓቕማ ኣይኮነን ዝእዝዛ ምኽንያቱ መሰንገሊኡ ስለዝኾነ ዓቕማ ክሳብ ክንደይ ኢያ ክትእዘዝ ትኽእል ይፈልጥ ኢዩ።ከፍቅራ ግን ከቢድ ኢዩ።ኣነ ንኣእዳወይ ናብ ድላየይ ክእዘዛኒ የሰናድአን ኢየ።ግን ልዕሊ ዓቕመን ኣይእዝዘንን ኢየ።ንሳተን ግን ዝገበራ እንተገበራ፡ዝኾና እንተኾና፡ማለት ሓሚመን ቆሲለን ኢለ ኣይፍንፍነን፡ሰሪቐን፡በዲለን ኢለ ድማ ኣይቆርጸንን።ኣብኣተን ዘለኒ ፍቕሪ ድኣ እናሻዕ ይዓዝዝ።እግዚኣብሄር መጺኡ ስጋና ለቢሱ ኣማኒኤል ተባሂሉ፡ፍቕሩ ገሊጹልና፡ንሕና ድማ ክንእዘዞ ተኣዚዝና።
ገለ ሒደት፦ ክዕቀቡ ዝግበኦም ሃይማኖት ዝመበቆሎም ክብርታትን ባህልን ሃገርና፡-

ኣብ ባህልና፡ሰብኣይ ኢዩ ጛልኩም ሃቡና ዝብል፡ውላዱ ድማ ብስም ወለዱ "ወዲ እገለ!" ዳኣምበር ብስም እንዳ ሰበይቱ፡" ወዲ እገሊት!" ተባሂሉ ክጽዋዓሉ ኣይፈቱን ኢዩ።ኣብዚ ነዚ ክቡር ባህልና ከድንቖ ይፈቱ።ገለ ገለ ነገራት ናይ ባህልና ምስ ምትእትታው ባዕዳውያን ገዛእቲ ተዘሪጉ ጸረ ሃይማኖት ኮይኑ ተሪፉ ኢዩ።እዞም ከምዚኣቶም ዝኣመሰሉ ክቡራን ባህልታትና ግን ክዕቀቡ ዝግበኦም ኢዮም።እቲ ሰብኣይ ከም ኣዳም ኮይኑ መሰንገሊኡ ክደሊ ጛልኩም ሃቡና ይብል።ኣብ መርዓን፡ደርዓን በጺሑ ምስ ወለደን ዘመደን ከኣ እቶም ደቁ በታ ጥንታዊ መንነቶም ክጽውዕሉ ይደሊ፡ማለት ኣዳም ተባሂሎም ክጽውዑ ይደሊ።ምኽንያቱ ካብ ኣዳም ኢዮም ጀሚሮም እምበር ሄዋንሲ ድሕሪ ኣዳም ኢያ።ንባዕላ ሄዋን መንነታ ኣዳም ኢያ።ኩላቶም ካብ ሕቖኡ ዝውለዱ ዘበሉ ብስሙ ክጽውዕሉ ይደሊ፡ምኽንያቱ መለኮት ሽሕ እካ ንስጋና መሪጹ ነቲ ድኹም ባህሪና ገንዘቡ እንተገበሩ፡ውሉደ እግዚኣብሄር ተባሂልና ክንጽዋዕ ግን ይደልየና።ንሕና ደቂ ሰባት ደቂ ኣዳም እካ እንተኾንና እንወርሳ መንግስቲ ግን ኣዳም ዝሰርሓ ዘይኮነትስ እግዚኣብሄር ዝሃነጻ መንግስቲ ኢና ንጽበ።ስለዚ እዚ ሕጂ ኣብ ምድሪ ኮይኑ ሰማያዊት ሃገር ንምውራስ ዝጽበ ሰብኣይ ደቁ ነታ መለኮት ዝሃነጻ፡ጽባቐኣ ብኢድ ሰብ ዘይተሃንጸት ቤት ንኽወርስሉ ስለዝደሊ፡ብስሙ ክጽውዕሉ ይብህግ።ሰብኣይ ብመለኮት፡ሰበይቲ ድማ ብትስብእት ስለዝመሰልናዮ።

መደምደምታ፡-

ኣብዚ ኩሉ ዝተባህለ፡ ከዘኻኽሮ ዝደሊ፡ሰብኣይ ኣብ ልዕሊ ሰበይቲ ጸብለልትነት ኣሎዎ፡ወይውን ሰበይቲ ኣብ ትሕቲ ሰብኣት ባርያ ኢያ ንምባል ኣይኮንኩን።ነዚ እግዚኣብሄር ነታ ወዲቓ ዝነበረት ሄዋን፡ወዲቐ ኢላ ንመዋእላ እንዳተሸቕረረት መታን ከይትነብር ድሕሪ 5500 ዘመን ኣብ ማህጸና ክሓደር ፍቓደኛ ኮነ።ኣዳም ድማ ኦሮማይ እግዚኣብሄር ንሄዋን ጥራይ ኢዩ ተዓሪቕዋ ኢሉ ቅሬታ መታን ከይስምዖ፡ፈጣሪ ናብዛ ዓለም ክግለጽ እንከሎ ኣዳማዊ ጾታ ሒዙ ማለት ወዲ ኮይኑ ተገልጸ።ስለዚ ነቲ ኣብ መንጎ ሰብኣይን ሰበይትን ዝነበረ ቅርሕንታዊ ምፍልላይ፡ብጽንሰቱን ብልደቱ ኣተኻኸሎ።ሄዋን ንድግል ሒዛ ተሓበነት፡ኣዳም ድማ ንዳግማዊ ኣዳም ሒዙ ኮረዐ።ንኽልቲኣቶም ፍቕሩ ገሊጹ ናብ ንብሮም መለሶም።

ስለዚ ጛል ናብ እንዳወዲ ከይዳ ወድኹም ሃቡና እንተበለት፡ሓጥያት ኢዩ ንምባል ኣይኮንኩን።ግን ባህልና ምስዚ ዝበልክዎ ተኣሳሲሩ ኣብ ሃይማኖትና ዝያዳ ጽንዓት ንኽንገብር ዘበራትዕ መርሐ ግብር ኮይኑልና ኣሎ ንምባል ኢየ።ሎሚ ሎሚ ግን ነዚ ክቡር ባህልና በናይዞም ምዕራባውያን ስነ ሓሳብ እንዳለወጥናዮ ኢና፡ክብሪ ጛልን ክብሪ ወድን ኣብ መውስቦ ተደባሊቑና።ሕሉፍ ሓሊፍና እቶም ደቀ ተባዕትዮ ዘይተፈጥሮና ክንናፍቕ ክንብል፡እተን ደቀንስትዮም ድማ ኣወዳት ዘይመሰልና ብዝል ሕቡእ ፍትወት ካብ ውሽጥና እንዳበቖለ ይመጽእ ኣሎ።እዚ ኣማሲኡ እንታይ ከምዝወልድ ፍሉጥ ስለዝኾነ፡ኢድ እግዚኣብሔር ሓንሳብን ንሓዋሩን ሓቃዊ ፍርዳ ክትህብ ተዘርጊሓ ዕለታ ትጽበ እነሃ።እግዚኣብሄር ዘመንናን መንገድናን ከም ናይ ኣቦታትና ዓቂብናዮ ክንነብር ብጸጋኡ ይደግፈና።
ወስብሀት ለእግዚኣብሄር።

ቅዱስ ዮውሐንስ ርእሰ ዓውደ-ዓመት፣- 2ይ ክፋል

በስመ ሥላሴ ንትመሃር ትምህርተ ኣዝማን።

ብዛዕባ ዓመታት ዝተበጽሐ ጅማሬያዊት ዕለት ካብ ዝተፈላለዩ ዓይነታት ደቂ ሰባት፣

ዝተፈላለዩ ናይ ስነ ጽሓይ ተመራመርቲ ኣብ ዝተፈላለዩ ዘመናት ዝተፈላለየ ፍልስውናዊ ቅማሬ ኣካይዶም ኢዮም።ሓቀኛ ቀዳመይቲ ወርሒ ናይ ዓመት ኣበየነይቲ ኢያ ሎም ዝተፈላለየ ዓይነት ትንተናታት ሂቦምሉ ኢዮም።
ዩልዩስ ቄሳር ቅ፣ልደተ ክርስቶስ ንዝገበሮ ናይ ዘመን ቆጸራ ሓንቲ ዓመት 365 መዓልትን 5 ሰዓትን፣48 ደቒቕን፣46 ዳግሚት (ቅጽበትን) ኢሉ ንናይ ሓንቲ ዓመት ድምር ግዝያት ቀመሮ።እዘን 46 ካሊኢታት ወይ ቅጽበታት ክሳብ 1528 ዓ፣ም ኣህዛባውያን ይጥቀሙለን ነይሮም።ፖፕ ግሪጎሪ ዝተብህለ ናይ ሮም ጳጳስ ብ1528 ዓ፣ም ግን ነቲ ቅማሬ ካብ ነፍሲ ወከፍ ዓመት 11 መዓልታት ከምዘትረፈ ተዛረበ።እዚ 46 ካሊኢታት ድርቢኻ ወሲኽካ ዘምጽኦ ለውጢ የለን ብምባል፣ካብ ነፍሲ ወከፍ ዓመታት 46 ቅጽበታት እንዳቆጸረ 11 መዓልታት ኮናሉሞ፡ ንዐአን ደርብዩ ክንድዚ ዝኣክል ፍልልይ ካብቲ ናይቶም ቀዳሞት ኣምጽአ።እዘን ደርብይወን ዘሎ 11 መዓልታት ካብተን 48 ደቒቕን 46 ካልኢትን ከይደመረ ስለዝገደፈን ኢዩ።ስለዚ ሓንቲ ዓመት 365 መዓልትን፣5 ሰዓትን 48 ደቕቕን 46 ካልኢታት ኢዩ ክኾና ዝግበአን ነይሩ፣ ንሱ ግን 365 መዓልታትን 6 ሰዓታትን ገይሮ ለወጦ።

ዝተፈላለዩ ሃይማኖታውያን ሰባት ኣብ ሓድሽ ዓመት ዘለዎም ርድኢት፡ ካብ ብዙሓት ብውሕዱ፣-

መሰረቶም ካብ እምነት መጽሓፍ ቅዱስ ወጻኢ ዝኾኑ ሰባት
ሮማውያን ሓድሽ ዓመት ኢሎም ዘብዕልዎ ዝነበሩ ቅድሚ ክርስትያን ምኻኖም፣ ካብታ ሮም ሃገሮም ዝተሃነጸትሉ ዕለት ጀሚሮም የብዕሉ ምንባሮም ታሪኽ ይነግር።ግሪኻውያን ካብታ እስክንድር ዝተፈልጠላ ዕለት ጀሚሮም ሓድሽ ዓመት የቖጽሩ ምንባሮም ይትርኹ።ምዕራባውያን ክርስትያን ምስ ልደት ክርስቶስ (Anno Domini) ዝተተሓሓዘ ዕለት ኣተሓሒዞም ሓድሽ ዓመት ከምዘብዕሉ ዝተፈልጠ ኢዩ።ነገር ግን ብናቶም እምነት ክርስቶስ ዝተወልደሉ ብወርሒ ታሕሳስ ምኻኑ ዝተኣመነ እኳ እንተኾነ፣ሓድሽ ዓመት ኢሎም ዘብዕልዎ ግን ጥሪ (janury) ኢዩ።እዚ ድማ ቅድሚ ክርስትያን ምኻኖም ዘምልኽዎ ዝነበሩ ጣዖታዊ ስም ምምባሩ ታሪኽ ይገልጽ።እዚ ዕለት'ዚ ማለት January ነቲ ጣዖቶም ንምኽባር ተባሂሉ ዓመታዊ ዝበዓል ዝነበረ (1st January) ምምባሩ፡ ታሪኾም የዘኻኽረና።ስለዚ እቲ ቅድሚ ክርስትያን ምኻኖም ሓድሽ ዓመት ኢሎም ዘብዕልዎ ዝነበሩ ዕለተ፡ ነቲ ጃንዋሪ ዝተባህለ ጣዖታዊ በዓሎም ኣይለወጥዎን።እቲ ሓድሽ ዓመት ኢሎም ምስቲ ንሳቶም ዘምልኽዎ ዝነበሩ ተተሓሒዙ ዝበዓል ዝነበረ ከምዘለዎ ኮይኑ፣ልደተ ክርስቶስ ግን ኣብ ታሕሳስ ምኻኑ ይኣምኑ።ሙስሊም ሓድሽ ዓመት ኢሎም ዘብዕልዎ ካብታ መሓመድ ካብ ከተማ መካ ብሽግር ዝተሰደላ ዕለት ጀሚሮም ሓድሽ ዓመት ኢሎም የኽብሩ።ካልኦት ኣብ ህንድን ቻይናን ዝርከባ ዝተፈላለያ ሃይማኖታት ምስቲ እምነቶም ዝተተሓሓዘ ኣብ January, february murch ወዘተ ዝገብርዎ ኣሎዉ።ብኻልእ መዳይ ኣብ ዝተፈላለየ ኩርናዓት ዓለም ዝርከቡ ደቂ ሰባት ኣእምሮኦም ብዝበጸሖ ትንታኔ ሓድሽ ዓመት ኢሎም ዘብዕልዎ ዝተፋላለየ ኣመለኻኽታ ኣሎዎም።

ኣብ መጽሓፍ ቅዱስ እምነት ዝነበሮም ኣይሁዳውያንከ ምስ ሓድሽ ዓመት ዝተተሓሓዘ እንታይ ነንብብ፣-

ኣይሁዳውያን ካብታ ካብ ግብጺ ዝወጹላ ወርሒ ጀሚሮም ሓድሽ ዓመት ወይ ርእሰ ዐውደኣመት የኽብሩ።እዚ ሮሾሸዋ ኢሎም ይሰምይዎ።ኤታንየም ዝበሃል'ውን ኣሎ። እዚ ካብታ ኣዳም ካብ ገነት ተሰዲዱ ቅዱስ ቃል ኪዳን ዝተዋህበላ ዘመን ክሳብ ዘመነ ሙሴ ንዘሎ ግዜ ኤታንየም ኢሎም ይሰምይዎ። ትርጉሙን ትሕዝትኡን ጥንታዊ ዕለት ወይ መሰረታዊ ናይ ዘመናት ጅማረ ንማለት ኢዩ።ካብ ግብጺ ዝወጹላ ዕለት ከኣ፡ እታ ብሉይ ኪዳናዊት ዕለት ኢያ።ዘጽ12፣1-2 ወዕቁበ ይኩንኩሙ እስከ ኣስሩ ወረብዑ ለዝወርሕ ወይሕረድዎ ኲሎ ማህበረምዕ ለደቂቀ እስራኤል ፍና ሰርክ ወይንስኡ እምደሙ ወይደዩ ውስተ ራግዛት ክልኤቱ ወውስተ መርፈቁ ለውእቱ ቤት ሀበ የብዕልዎ።(እዛ ወርሒ እዚኣ ንዓኻትኩም መጀመርያ፣ማለት መጀመርያ ወርሒ ናይ ዓመት፣ትኹነልኩም። ንኹሉ ህዝቢ እስራኤል ከኣ ከምዚ ኢልኩም ተዛረብዎ።ብዓስረይቲ መዓልቲ ናይዛ ወርሒ'ዚኣ ነፍሲ ወከፍ ኣቦ ስድራ ሓደ ገንሸል ይውሰድ,,,,እንዳበለ ሓዳሽ ጀማሪት ናይ ዓመት እታ ካብ ግብጺ ዝወጹላ መዓልቲ የኽብርዋ ምኻኖም ታሪኾም ይገልጸልና።በዚ መሰረት እስራኤላውያን ክልተ ዓበይቲ በዓላት ኣሎዉዎም።እዚ ከኣ ንሚያዝያ ኔሳን ይብልዋ።ንመስከረም ድማ ሮሾሽዋ ኢሎም የኽብርዋ።እዚ ርእሰ ዐውደ-ዓመት እንዳበሉ የብዕልዎ። ኣብ ታሪኾም፡ ክርስትና ዝበሃል ሃይማኖት ክቀላቐል ምስ ጀመረ ግን፡ ብዙሕ ምልውዋጥ ከምዝተኻየደ ዝፍለጥ ሓቂ'ዩ። እቶም ኣይሁዳውያን ንክርስትያን ንምጽራር፣እቶም ክርስትያን ድማ ነቲ ናይ ኣይሁድ እምነት መታን ከይሓብርዎ ብዝብክ፡ ብዙሕ ለውጥታት ከምዝተኸስተ ዝተፈላለዩ ሊቃውንቲ ይትንቱኑ።

ንሕና ክርስትያን ኦርቶዶክስ ደቂ ተዋህዶኸ፣ሓድሽ ዓመትና መዓስ ኢዩ፣-

ንሕና ደቂ ተዋህዶ፣ሓድሽ ዓመት፣ናይ ዕለታት ጅማሬ፣ካብታ ኣዳም ተስፋ ዝተዋህበላ ዕለት ጀሚርና ኢና ንቖጽር።እዚ ድማ እግዚአብሔር "ካብ ጓል-ጓልካ ተወሊደ ካብዚ ዘለኻዮ ፍርዲ ሓራ ከውጻካ'የ። ስጋኻ ለቢሰ፣ሕማምካን መከራኻን ተሰኪመ፣ንኹሉ ጾርካ ከራግፍ'የ። ሰብ ወድ ሰብ ተባሂለ ንዓኻ፡ ነታ ከሲርካያ ዘለኻ መሰል ውልድነት ክምልሰልካ ኢየ" ኢሉ ተስፋ ሂብዎ ካብ ዝነበረት ዕለት ጀሚርና ሓደ ኢልና ንቖጽር።እዚ ድማ 5500 ዓመታት ምስተፈጸመ ክርስቶስ ክውለድ ምኻኑ ተስፋ ተዋሂብና ስለዝነበረ ኢዩ።ብዙሓት ተመራመርቲ ናይዛ ዓለም፡ ዝተፈጥረትሉ ወርሒ ንምፍላጥ ብብዙሕ መዳይ እኳ ክፈልጡ እንተፈተኑ፣ዝበጽሕዎ ደረጃ ግን ዝተፈላለየ ኢዩ። ብዙሓት ፍላስፋታት ኣብ በበይኑ እዋን ዝተፈላለየ ኣረኣእያ ኢዩ ዘለዎም። ቅድስት ቤተክርስትያን ግን ካብታ ኣዳም ተስፋ ዝተዋህበላ ዕለት ጀሚራ ኢያ ሓደ ትብል።ዓለም ዝተፈጥረትሉ ወርሒውን ኣብ ወርሒ መስከረም ምኻኑ ብዙሓት ናይ ቤተ-ክርስቲያን ሊቃውንቲ ዝሰማምዕሉ ነጥቢ ኢዩ።ኣብዚ ብዙሕ ዘዛርብ ነጥብታት እኳ እንተሃለወ፣ ዝበዝሑ ናይ ቤተ-ክርስቲያን ሊቃውንቲ ግን ወርሓ መስከረም ጅማሬ ናይ ፍጥረትን ንኣዳም ተስፋ ዝተዋህበትሉን ምዃና ይትንትኑ።እዚ ድማ ካብ ኣዳም ክሳብ ልደተ ክርስቶስ ዓመተ ፍዳ፣ካብ ልደተ ክርስቶስ ክሳብ ምጽኣቱ ድማ ዓመተ ምህረት ተባሂሉ ይንገር። ናይ ክልቲኡ ድምር ማለት ኩላቶም ቁጽሪ ዓመተ ፍዳን፣ዓመተ ምሕረትን ተደሚሮም ከኣ ዓመተ ዓለም ተባሂሎም ከም ዝስመዩ ቤተ ክርስትያን ትምህር።

ስለምንታይ ሓድሽ ዓመት ኣብ መስከረም ነብዕሎ፣-
1.ቀመረ ጸሓይን ወርሕን፣-
ናይ ጽሓይን ወርሕን ቀመር ወይ ዑደት ኣብ ምሉእ ዓመት ማዕረ ዝኾናሉ ግዜ ኣብ ወርሓ መስከረም ኢዩ።ክልቴኣተን ብዝፍጽምኦ ዑደት ኣብ ወርሓ መስከረም ይራኸባሞ፣ካብኡ ሓደ ኢለን ይፍልማ።ስለዚ ጅማረ ዓመት በቲ ንሳተን ዝልክዕኦ መዓልታት ናይ ዓመት ተደሚሩ ክቑጸር እንከሎ፡ ካብታ ዝራኸባላ ዕለትን ሰዓትን፡ ግዝያቱ እንዳተፋላለየ ይመጽእ።ኣብዚ ዕለተ መስከረም'ዚ፡ ብፍላይ ኣብታ ንሕና 1 መስከረም ኢልና ነብዕላ፣ለይትን መዓልትን 12 ሰዓት 12 ሰዓት ኮይነን ማዕረ ማዕረ ይኾና።

2.ምስ ምምጻእ ክርስቶስ ዝተታሓሓዘ፣-

ቅድሚ ልደተ ክርስቶስ ዝነበረ ዘመን ናይ ኩነኔ፣ናይ ፍርዲ፣ናይ ፍዳ ዘመን ኢዩ።ኣብቲ ዘመንቲ ፍርዲ ኣምላኽ ዝዘንበሉ፣ምሕረት ኣምላኽ ዝተነፍገሉ፣ደቂ ሰባት ብሰንኪ'ቲ ዝፈጸምዎ ጉድለት ቁጥዓ እግዚአብሔር ዝዘንቦም ዝነበረ ግዜ ኢዩ።ክርስቶስ ተወሊዱ ምስ ገዛእ ርእሱ ምስዓረቐና ግን፣እቲ ዘመን ተለወጠ።በዚ ድማ፣ክረምቲ ብፍርዲን ቁጠዓን እግዚአብሔር ይምሰል።ኣብ ግዜ መስከረም ዝናብ ኣብቂዑ፣ጽሓይ  ብርሃናን ሙቖታን እትዝርግሓሉ ግዜ ከምዃኑ፣ነቲ ክርስቶስ ዝፈጸሞ ኣማናዊ ብርሃን ኣማናዊ ናይ ድሕነት ፍጻመን፡ እቲ መንፈስ ቅዱስውን ከምኡ ኣብ ቅድስት ቤተክርስትያን ዘፍሰሶ ኣማናዊ ናይ ፍሰሃ ሙቐትን ኣባና ዝያዳ ክሰርጽ ዝፈቐደሉ ኣብ ልደት ቤተ-ክርስትያን ምዃኑን ንምዝኽኻር ኢዩ።ኣብ ግዜ ክረምቲ ጭቃ ዝበዝሓሉ ግዜ ኢዩ። ቅድሚ ኣስተርእዮ ክርስቶስ ድማ ፍርዱ ጽዒቑ ነበረ።ክርስቶስ ተገሊጹ ምሕረቱ ምስ ፈነወ ግን እቲ ዘመን ተለወጠ።ሎሚ ማንም ሰብ ሓቀኛ ንስሓ ኣትዩ መንግስቱ ክወርስ ይኽእል ኢዩ።ነዚ ኢዩ ቅዱስ ሰሎሞን "እንሆ ከረምቲ ሓሊፉ.." ኢሉ ኣብ መሃልየ ማሃልይ ዝተዛረበ።

3.ምስ ምልውዋጥ ወቕቲ ንዘሎ ሕገ ተፈጥሮ 

ከረምቲ ሓሊፉ ሓረስታይ ሓድሽ ፍረ ዝሓፍሰሉ ከረምቲ ምስ ሓለፈ ኢዩ።ኣብ ግዜ ከረምቲ ደሪቖም ዝነበሩ ኣትክልቲ ይልምልሙ፣ብዕንባባኦም ገይሮም ድማ ንምድሪ ውቃበ ይህብዋ።እቶም ሓንዛማት ንህብን ካልኦት ሓሳኹን (Insects)፣ሕንዞም ሓቢኦም ኣሉታዊ ነገራቶም ከዊሎም ምጸ ምጸ ክወስዱ ናብቶም ውቁባት ኣትክልቲ ይፍነዉ።ነቲ ዝኣከብዎ ምጸ ምጸ ድማ ብሓያልን ትጉህን ኣገልግሎት ከከም ኩነታቱ ኣብ ወርሓ መስከረም ኣብቲ ዝሓሰብዎ ፍረ ማለት ኣብ መዓርን ፍረን ይበጽሑ።ብተዘዋዋሪ መንገዲ ኣብ መስከረም ሓድሽ ዘርኢ የፍርዩ ማለት ኢዩ።ደቂ ሰባትውን በቲ ክዘንቦም ዝኸረመ ዝናብ ደስተኛታት ኮይኖም ብእምነት ጉዳይ ሕርሸኦም ይገብሩ።ኣብዚ ክንጸር ዝግበኦ፣ቅዱስ ጳውሎስ ከምዝተዛረቦ፣ኣንታ ሰብ እቲ ንስኻ እትዘርኦ ዘርኢ ከይሞተ ኣይበቁልን ኢዩ ኢሉ ከምዝተዛረበ፣ሓረስታይ ዘርኢ ሞይቱ ክቦቁል ምዃኑ፣በቂሉ ድማ ኣብ ዓወት ከምዝበጽሕ ብእምነት፣ነቲ ብገንዘቡ ሸሚቱ ዘምጽኦ ዘርኢ ናብ መሬት የፍስሶ።ኣብ ግዜ መስከረም ድማ ነቲ ዝዘርኦ ዝሞተ ዘርኢ ሓድሽ እቶት ኮይኑ ይጸንሖሞ ሓፊሱ ናብ ቆፍኡ ይመልኦ።ኩላቶም ኣትክልቲውን ሓድሽ ፍረ ዘፍርይሉ ግዜ ኣብ መስከረም ኢዩ።ስለዚ መስከረም ሓንቲ ተኽሊ ሓድሽ ፍረ ኣፍርያ ንከባቢኣ እትንዕንገሉ ወርሒ ኢዩ።ኣብዚ ንኣትክልቲ ምንም እኳ ቋንቋ ወይ ልሳን ዘየብሎም ኮይኖም እንተተረፉ፣ሓድሽ ዓመቶም ግን ወርሓ መስከረም ምኻኖ ዝተፈልጠ ኢዩ።ሓረስታይውን ሓድሽ ሂዎትን ሓድሽ እቶትን ብዘእትወሉ መሰረት፣ንዑኡ ሓዳሽ ወርሒ ወርሐ መስከረም ኢያ።ስለዚ  ድማ ቅድስት ቤተክርስትያን መንፈስ ቅዱስ ብዝገለጸላ መሰረት ሓድሽ ዓመት ኣብዚ ወርሓ-መስከረም ከምዝውዕል ትገብር።

ወስብሐት ለእግዚአብሔር።

ቅዱስ ዮውሐንስ ርእሰ ዐውደኣመት፣ 1ይ ክፋል

ቅድስት ቤተክርስትያን እተኽብሮም ቅዱሳን በዓላት ኣሎዉ፣እትጸልኦም ርኹሳት በዓላት ከኣ ኣሎዉ።ቅድስት ቤተክርስትያን ኣኽቢራ እትሪኦም ዕለታት ኣሎዉ፣ብዘይ ፍልልይ ሓደ ዓይነት ዓይኒ ገይራ እትርእዮም ዕለታት ከኣ ኣሎዉ።ኣዝዮም ክቡራት ዓመታት ኣሎዉዋ፣ንኹሎም ዓመታት ብሓደ ርእየት እትምልከቶም ዓመታት ውን ኣሎዉ።ቅዱስ ዮሐንስ ርእሰ ኣውዐውደኣመት፣ተባሂሉ ዝኽበር ኣብ ቅድስት ቤተክርስትያን ካብቶም ዓበይቲ በዓላት ተባሂሎም ዝኽበሩ በዓላት ሓደ ኢዩ።ናይ ብዙሓት ኣህዛባውያን በዓላት ትጽየፍ፣ነቶም ዕለታት ግን እግዚኣብሄር ዝፈጠሮም ከምምኻኖም መጠን ብሕስረታዊ ዓይቲ ኣይትርእዮምን።ኩሉ ፍጥረት ኣብ ቅድሚ ፈጣሪ ክቡር ዕለት ኢዩ።እዚ ድማ እግዚኣብሄር ዕላማ ገይሩ ዝፈጠሮ፣ንደቂ ሰባት ተጠቀምቲ ንክኾኑ፣መንፈሳዊ ዕላምኡ ንኸካናውነሉ ኢሉ ዝፈጠሮ ፍጥረታት ብምኻኖም ኩላቶም ዕለታት ክቡራት ዕለታት ኢዮም።ኩላቶም ፍጥረታት ኣብ ቅድሚ እግዚኣብሄር ክቡራን ፍጥረታት ኢዮም።ገሊኣቶም ፍጥረታት ናጻ ፍቓድ ዝብል ስልጣን ካብ ፈጣሪኦም ስለዝተዋህቡ፣ነዛ ነጻ ፍቓድ ተጠቒሞም ኣብ ዘይምልከቶም፣ኣብ ዘይግብኦም የእዳዎም ብምእታው፣ፈጣሪ ክኾኑ ስለዝተመነዩ፣ብርእዮ ድማ ሓሶታዊ መንገዲ ንክኸዱ ብገዛእ ርእሶም ስለዝዘምበሉ፣ክብሮም ዝቐነሱ ተባሂሎም ይስመዩ።

ነዚ ቅዱስ ጴጥሮስ፣<<ኣምላኽ ነቶም ሓጢኣት ዝገበሩ መላእኽቲ፣ብመቑሕ ጸልማት ተኣሲሮም ፍርዶም ክጽበዩ ኣብ ገሃንም እሳት ደርበዮም እምበር ኣይነሓፎምን፣(2ጴጥ2,፣4)>> ብምባል፣ነዞም ዝሰሓቱ ሊቀ ርኹሳን ጽዩፍ ሳጥናኤል ዝመራሒኦም፣ኩላቶም እቶም በታ ካብ እግዚኣብሄር ዝተዋህበቶም ናጻ ፍቓድ ተጠቒሞም፣ንምኽንያት ውድቀት ዝተጠቕሙላ ፍጥረታት፣እግዚኣብሄር ከምዘይንሕፎም፣ናጻ ፍቓድ ዝሃቦም ፍርዲ ከምዝምልከቶም ፈሊጦም ኩሉ ዝገበርዎን ዝገብርዎን ብጽድቅን፣ብኩነኔን ከምዝፍረድሉ ነኸስተብህሉ እግዚኣብሄር ወትሩ እንዳነገረ ኢዩ።እዞም ናጻ ፍቓድ ማለት ድሞክራስያዊ መሰል፣ናጻ ስልጣን ብጸጋ ካብ እግዚኣብሄር ዝተመጠዎሎም ፍጥረታት፣ደቂ ሰባትን ቅዱሳን መልኣኽትን ኢዮም።ካልኦት ኩላቶም ፍጥረታ ግኡዛን ፍጥረት ስለዝኾኑ፣ዝገበሩ እንተገበሩ፣ዝፍረድሉ፣ናብ ሲኦል ዝወርድሉ ኣጋጣሚ ኣይክሰትን ኢዩ።ምኽንያቱ ህልውንኦም ድሩት ስለዝኾነ።ሰብን መላእኽትን ግን ኣይሞቱን ኢዮም።ህልውነኦም ዘይጠፍእ ሂዎት ኢዩ ዘለዎ።ምላልባሽ ካልኦት ዘይሓልፉ፣ንዘልኣለም ጸኒዖም ዝነብሩ ፍጥረታትውን ኣሎዉ፣ሰንበት፣መንግስተ ሰማያትን ካልኦት ዝተወሰኑ ኣሎዉ።ናይ መልኣኽትን ሰባትን ዘይምሕላፎም ምኽንያት ግን ሂዎቶም ጠፋኢ ሂዎት ስለዘይኮነ ኢዩ።ሰብ ስጉኡ እካ መሽሚሻ እንተተረፈት፣ነፍሱ ግን ኣይትጠፍእን ኢያ።ቅዳሴ ኣትናቴዎስ፣ንሕናስ ንሰብ ዘይትጠፍን ዘይትመዉትን ነፍሲ ከምዘላቶ ንፈልጥን ንኣምንን ኢሉ ይትንትን።

እዞም ፍጥረታት እዚኣቶም፣ናጻ ፍቓድ ተዋሂቦም ጥራይ ኣየኽተመን፣ነቲ ብነጻ ፍቓዶም ዝፈጸምዎ ግብሪ ውን ባዕላቶም ሓላፍነት ክወስድሉ ከምዝግብኦ እግዚኣብሄር ወሲኑ ኢዩ።ማንም ነባቢትን፣ሂያዊትን፣ለባዊትን ነፍሲ ዝሓዘ ፍጡር፣ንዝፍጽሞ ገበን ሓላፍነት ባዕሉ ኢዩ ዝወስዶ።ስለዚ ግቡእ መቕጻዕቲ ክወስደሉ ኢዩ።በዚ መሰረት ኣጋንንቲን መራሒኦምን ብናጻ ፍቓዶም ሓጢኣት ስለዝፈጸሙ፣ገበኖም ሓላፍነት ዝወስደሉ እግዚኣብሄር ንክኸውን ኣይንጽበይን ኢና።ኣብዚ ሕጂ እዋን፣ንሰይጣን ዘምልኹ ወገናት ኣሎዉ።ዳርጋ ኣብዛ ዓለም ቁጽሮም እንዳበዘሐ እንዳበዘሐ ይመጽእ ኣሎ።እዞም ወገናት እዚኣቶም ካብ ዘቕርብዎ ክሲ ሓደ፣እግዚኣብሄር ስለምንታይ ንሰይጣን ፈሪድዎ ዝብል ኢዩ።መሰሉ ኣይሓለዎሉን፣ሰይጣን ድላዩ ክገብር፣ድላዩ ክሓስብ ንምንታይ መሰሉ ግሂስዎ በሃልቲ ኢዮም።እዚ ንሰይጣን ዝሓለይሉ የምስል።ፈጣሪኡ እግዚኣብሄር ኢዩ፣ስለዚ ዝያዳ ደቂ ሰባት፣ዋንኡ እግዚኣብሄር ኢዩ ስለኩላቶም ፍጥረታቱ ክሓሊ ዝግበኦ።ሰይጣን ግን ብጥበቡ፣ተሓለቕቲ ናቱ ኮይኖም ከምዝትንስኡ ገይሩ ኣእምሮኦም ገዘኦ።ሰይጣን ብእግዚኣብሄር ዝተፈርደ፣እግዚኣብሄር ስለዝተጋግየ፣ኣብ ፍርዱ ስለዘቕነነ ኣይኮነን፣ኩሉ እቲ ሰይጣን ዝፈጸሞ ገበን፣ክሕተተሉ ዝግበኦ ባዕሉ ሰይጣን ስለዝኾነ ኢዩ።ገበኑ ተራእዩ፣ንንስሓ ካብ ዕለተ ሰንበት ክሳብ ዕለተ ዓርቢ ዕድል ተዋሂቡ፣ኣብዩ ኣይምለስን ኢሉ።ድሕሪኡ ናብቲ ዝዓሞቐ ጉድጛድ፣ፍርዱ ክሳብ ዝቕበል ብሞቑሕ ከምዝእሰር ተፈርዶ።ሕጂ ናይ ንስሓ ዕድል የብሉን።እዚ ንኸይምለስ ወሲኑ ኢዩ፣እግዚኣብሄር ድማ ፍርዱ ሂቡ ኢዩ።

በንጻሩ ደቂ ሰባት፣ውድቀት ኣብዝፍጽምሉ ግዜ ናይ ንስሓ ዕድል ኣሎዎም።እዛ ዕድል እዚኣ እተብቅዓላ ግዜ ግን ኣላ።ፍርዲ ምስተዋህበ፣ገሊኦም ናብ ገሃንመ እሳት፣ገሊኣቶም ድማ ናብ መንግስቱ ምስተፈላለዩ፣ሽዑኡ ናይ ንስሓ ዕድል፣ወይ ድማ ናይ ቅድስናዊ ገድሊ የለን።ኣብቲ እዋንቲ ምእንቲ ቅድስና ኢልካ ዝፍጸም ገድሊ ኣይክህሉን ኢዩ እንታይ ደኣ ኩሉ ግዜ ቅድስና ኢዩ።እቲ ዘመን ንባዕሉ መወዳእታ ዘይብሉ ቅዱስ ዘመን ኢዩ ዘለዎም።እቶም ሓጢኣን ድማ ተጣዒሶም ዝምለስሉ ዕድል ኣይክህልዎምን ኢዩ።እቲ ንዓኣቶም ዝወሃብ ዘመን ድማ፣ተጣዒስካ ምሕረት እትረኽበሉ ዘይኮነስ፣ንዘልኣለም እንዳስቆርቆርካ እንትነብረሉ ዘመን ኢዩ ክወሃቦም።እዚ በቲ ብገዛእ ፍቓዶም ዝፈጸምዎ ናይ ጽድቂ ወይ ናይ ሓጢኣት ግብሪ ዝወሃቦም ፍርዲ ኢዩ።ኣብዚ ፍርዲዚ እግዚኣብሄር ኣይተጋገየን፣ንሳቶም ድማ ዘግርምርምሉ ኩነት ኣይክፍጠርን ኢዩ።ኩሉ ሓጢኣቶም ብፍሩይ ቀለም ተወቂቡ ኣብ ቅድሚኦም ክግንጸልን ክርእይዎን ኢዮም።

ካልኦት ፍጥረታት ግን ግኡዛን ስለዝኾኑ፣ዝፈጸምዎ ግብሪ ናብ መንግስተ ሰማያት፣ወይ ናብ ሲኦል ዘእቱ ፍርዲ ኣይወሃቦምን ኢዩ።ምላልባት ኣብ ምድሪ ከም እንተመን፣ኣዝያ ምልክዕትን፣ቁመታ ክንዲ ውላድ ገመል ዝኣክል ቁመት ዝነበራ ከብቅዕ፣በቲ ዝፈጸመቶ መሕደሪ ሰይጣን ናይ ምኻን ዕሽነታ፣እግዚኣብሄር፣ነተን ነዋሕቲ መሓዉራ፣ኣብ ከብዳ ከምዝስተያ፣ነቲ ኣስተውዓሊ ኣእምሮኣ ፈጺሙ በረኻ በረኻ ከምእዘብላ ገይሩ ፈሪድዋ።እዚ ግን ንተመን መንግስተ ሰማይ ወይ ሲኦል ይምልከታ ብምኻኑ ስለዝኾነ ዘይኮነስ፣እግዚኣብሄር ሓቀኛ ፈራድነቱ ንኽገልጽ ኢዩ።

ኣብዚ ከም ኣርእስቲ ተወሲዱ ዘሎ፣ሰለስተ ዝተፈላለዩ ነጥብታት ኣብ ሓደ ረምታ ኣትዮም ሰሚሮም ኣሎዉ።ቅዱስ ዮሐንስ፣ርእሰ ኣውደኣመት ዝብላ ኢየን።ነዜአን በብሓደ ቅድስት ቤተክርስትያት እትህቦ ተናብቦ ክትንተን እንከሎ፣-

ሀ) ቅዱስ ዮሓንስ፣-

ቅዱስ ማለት፣ፍሉይ፣ክቡር፣ካብ ኩሎም ዝመዓረገ ማለት ኢዩ።ዮሓንስ ማለት ድማ፣ብርሃን፣ፍስሐ፣ደስታ፣ሓሰት ማለት ኢዩ።ቅዱስ ዝብል ናይ መዓርግ ስም ንእግዚኣብሄር ጥራይ ዝወሃብ ስም እካ እንተኾነ፣ፍቓዱ ኮይኑ፣ነቶም ንዑኡ ዘፍቅሩ፣ትእዛዛቱ ሓልዮም ከም ፍቓዱ ዝነብሩ፣ምእንቲ ክብሩ ዝነብሩን ዘገልግሉን ፍጥረታቱ ነዚ መዓርግዚ ከምዝወሃቡ ገይሩ ኢዩ።ስለዚ ቅዱስ ዮውሓንስ፣እቲ ቀቅድሚ ጎይታናን መድሓኒናን ኢዮሱስ ክርስቶስ፣ብርሃነ ብስራት ወንጌል እንዳሰበኸ፣ናይ ንስሓ ድምጺ ዘስምዕ ዝነበረ፣ቃለ ኣዋዲ፣መለኸት ናይ ንስሓ ዝሰብኽ፣ካብ ነብያት መጨረስታ፣ካብ ሃዋርያት መጀመርታ ዝኾነ ቅዱስ ሰብ ኢዩ።ካብ ጽንሰቱ ክሳብ ሰማእትነቱ ንዘሎ ታሪኽ ብሕጽር ዝበለ ክንርእዮ እንተኾይንና፣-

ክጥነስ እንከሎ፣
ብቅዱስ ጸሎት ኢዩ ተጠኒሱ፣ስድርኡ ኣዝዮም ንእግዚኣብሄር ዘኽብሩ ቅዱሳን ሰብ ሓዳር ብምንባሮ፣ወትሩ ቅዱስ ውሉድ ንክህቦም ንዘብጽሕዎ ዝነበሩ ጸሎት፣ፈጣሪኦም እግዚኣብሄር ንጸሎቶም ሰሚዑ፣ዮሓንስ ዝብሃል፣ናይ ሓጎስን ደስታን ውሉድ ክህቦም ምኻኑ ኣበሰሮም።ነዚ ቅዱስ ዳዊት፣<<ወኢተሀባእ እምኔከ ኣዕጽምትየ ዘገበርኮ በህቡእ።ወኢ ኣካልየ በመትሕተ ምድር።ወዘሂ ገበርኩ ርእያ ኣዕይንቲከ ወኩሉ ይጸሐፍ ውስተ መጽሐፍከ።(ኣዕጽምተይ ምስተፈጥራ፣ኣብ ማህጸን ኣደይ ከኣ ብጥንቃቐ ምስ ተሰርዓ፣ኣብኡ ብሕቡእ ክዓቢ ከለኹ ኣብኡ ከምዘለኹ ረኻኒ።ኣዒይንትኻ ድቂ ከለኹ ረኣያኒ፣እቲ ምዱም ዕድመይ ገና ከይጅመረ ከሎ ኩሉ ኣብ መጽሓፍካ ጽሑፍ ኢዩ።መዝ 139፣15-16)>> ኢሉ ይምህረና።ስለዚ ቅዱስ ዮውሓንስ፣ውጺኢት ናይ ቅዱስ ጸሎት ጥራይ ዘይኮነስ፣ኣብ ማህጸን ኣዲኡ እንከሎ ዝተሓረየ፣ገና ሰባት ከይሓሰብዎ እንከለዉ፣እግዚኣብሄር ግን መዲብዎ ዝነበረ ቅዱስ ኣቦ ምንባሩ ክዝንጋዕ የብሉን።

ልደቱ ለቅዱስ ዮውሓንስ መጥመቕ፣-

ተዓጺዩ ንዝነበረ ኣፉ ኣቡኡ ከፊቱ፣ኣብ ጥንሰቱ ነተን ወትሩ ንኽውለድ ዝጽልያ ዝነበራ ከናፍር ናይ ኣቡኡ ካህን ዘካርያስ፣ክትወልድ ኢኻ ዝብል ብስራት ምስተዋህቦ ንምእማኑ ስለዝተሸገረ፣ኣፉ ከምዝዕበት ተገብረ።እቲ ዝተጸንሰ ናይ ሱባኤ ህጻን ምስተወልደ ግን ከምቲ ቅዱስ ስርዓት ዝእዝዞ፣ኣብ ግዝረቱ ኣፍ ኣቡኡ ካህን ዘካርያስ ከምዝኸፍት ተገብረ።ምኽፋት ጥራይ ዘይኮነ ከኣ ከም ብዙሓት ኣቡታቱ ነብያት ኮይኑ፣ሰፊሕ ምስጢራዊ ትንቢት ተናገረ።ካብቲ ትንቢታቱ፣<<ወኣንተኒ ህጻን ነቢየ ልዑል ትሰመይ፣እስመ ተሐውር ቅድመ እግዚኣብሄር፣ኣንታ ህጻን ነብይ ናይቲ ልዑል ክትስመ፣መንገዲ እግዚኣብሄር ድማ ክትጸርግ ኢኻ።ከመ ትሀቦም ለኣሕዛብ ያእምሩ መድሐኒቶሙ።ንኣህዛብ ፍልጠት ሓቂ ናይ ድሕነት ፍልጠት እትሰብኽ ክተውን ኢኻ ኢሉ ተነበ።ኣብ መወዳእታ፣ወልህቀ ሕጻን ወጸንዐ በመንፈስ ቅዱስ፣እቲ እቲ ህጻን ዓበየ፣ብመንፈስ ቅዱስ ከኣ ደልደለ ይብል።(ሉቃ1፣80) >>ኣብዚ ቁልጭ ኣቢሉ፣ነቲ ኣብ በረኻ ከም ባሕታዊ ኮይኑ ዝነበሮ ዝነበረ ናይ ቅድስና ሂዎት ካብ ፍላሜኡ ክሳብ ፍጻሜኡ፣ኣተዓባብያ ናይ ቅዱስ የውሃንስ መጥመቕ ከመይ ከምዝነበረ ነጊሩና ኣሎ።

መወዳእታ ሂዎት ቅዱስ ዮሓንስ መጥትምቕ፣-

ኣብ መበል ዓሰርተ ሓሙሽተ ዓመት መንግስቱ ንጢባርዮስ ቄሳር፣እዚ ማለት ኣውጎስጦስ ቄሳር ኣብ መበል 42 ዓመተ መንግስቱ ክርስቶስ ኢዮሱስ ተወልደ፣መወዳእታ ንግስትነት ናይ ኣውጎስጦስ ቄሳር 56 ዓመት ኢዩ።ድሕሪኡ ጢባዮስ ቄሳር ዝባህል ነጊሱ 15 ዓመት ምስ ገበረ፣ኣብቲ እዋንቲ ጲላጦስ ጴንጤናዊ ኣብ ምድሪ ይሁዳ ገዛኢ ንኽከውን፣ሄሮስ ኣብ ገሊላ ንጉስ ክኸውን፣ፊልጶስ ሓው ኢጡርያስን ኣብ ዓዲ ጥራያኮዶስን ሽሞኛ ክኸውን፣ሓናን ቀያፋን ሊቃነ ካህናት ክኾኑ ኣብ ዝተሸሙሉ ግዜ፣ቅዱስ ዮውሃንስ መጥመቕ ካብ ብሕትውናዊ ሂዎት ናይ ገዳም ናብቶም ህዝቢ ኣምላኽ ክንሶም ብግብሮም ምስ ኣህዛብ መሲሎም ዝነበሩ እስራኤላውያን መጸ።መጺኡ ስለ ግላዊ ክብሩ ዘይኮነ ሰቢኹ፣ስለክብሪ እግዚኣብሄር፣ስለድኻማቶም፣ስለምሕረት ኣምላኽ፣ዘመነ ኩኔነ ከም ዘኽተመ፣ኩሉ ዝናሳሕ ሰብ መንግስቲ ኣምላኽ ንኽኣቱ ዕድል ከምዝተኸፍተሉ፣ኩሉ ንስሓ ቅዱስ ንስሓ ጥራይ ይኹን እምበር፣ከምቶም ዝሓለፉ፣ጽድቅና ከም ጨርቂ መርገም ኮነ ኢሎም ዝጭርሕዎ ዝነበሩ ቅዱሳን፣ሕጂ ግን ታሪኽ ኩነኔ ከምዘብቀዐ ኣወጀሎም።ክሳብ ዕለተ ዕረፍቱ ድማ ነዚ ኣዋጅ እዚ እንዳሰበኸ መጸ።ኣብቲ ንሱ ዘጠምቐሉሉ ዝነበረ ግዜ፣ክርስቶስ ኣብ ከባቢ 30 ዘመኑ ኣቢሉ ምስ ኮነ ክጥመቕ ናብ ዮሓንስ መጥመቕ መጸ።እዚ ከምቲ ኣቐዲሙ ዝተገልጸ፣ሓቀኛ ልደት ናይ ክርስቶስ፣ኣውገስጦስ ቄሳር ምስ ነገሰ ኣብ መበል 42 ዓመተ ንግስነቱ ኢዩ ክርስቶስ ተወሊዱ።ቅዱስ ቄርሎስ ኣውጎስጦስ ቄሳር ካብ ዝነግስ 18 ዓመት ምስገበረ ክርስቶስ ተወሊዱ ይብል።

እዚ ክብል እንከሎ፣ኣውጎስጦስ ቄሳር ንጉሰ ነገስታት ተባሂሉ ካልኣይ ሽመት ካብ ዝረኸበላ ዓመት ስለዝቖጸረ ኢዩ።እዚ ድማ ኣብ መበል 24 ዓመተ ንግስነቱ ኢዩ ረኺብዋ።18ዓመት ምስ 24 ተደሚርናዮ 42 ዓመት ይኾውን።ክርስቶስ ብዘመነ መንግስት ኣውጎስጦስ ቄሳር ኣብ መበል 42 ዓመተ ንግስነቱ ተወልደ።ድሕሪ 30 ዓመት ማለት ጢባርዮስ ቄሳር ነጊሱ 15 ዓመታት ምስ ገበረ፣ብኢድ ዮውሓንስ መጥመቕ ክጥመቕ ናብ ማይ ዮርዳኖስ መጸ።ስለዚ ቅዱስ ዮውሓንስ መጥምቀ መለኮት ዝብል ናይ መዓርግ ሰም ተወሰኸሉ።መለኮት ኣይተሓዝን ኣይጭበጥን፣ኣይሕቆፍን ኢዩ።እቲ ብኢድ ዮውሐንስ ዝተዳህሰሰ፣ዝተታሕዘ፣ዝተጠመቐ ከኣ መለኮት ዝተፈልዮ ስጋ ጥራይ ኣይኮነን።ስጋን መለኮትን ዝተዋሃሃድዎ ሓደ ወልደ ኣምላኽ ኢዩ።ስለዚ ዮውሃንስ መጥመቕ፣ኣብ ማህጸን ኣዲኡ እንከሎ፣ብሓጎስ ንፈጣሪኡ ምስጋንኡ ኣቕረበ፣ኣብ ማይ ዮርዳኖስ ድማ ብኢዱ ክጥመቕ ኣምላኽና ፈቐደ።

ኣብ መወዳእታ ስብከተ ዮውሃንስ ምስ ናይ ቅዱስ ኤልያስ ዝመሳሰ ብምንባሩ፣ነቲ ኣብ ገሊላ ገዛኢ ክኸውን ተሸይሙ ዝነበረ ሄረዶስ ንሰይቲ ሓውካ ከተእቱ ኣይትኽእልን ኢኻ ኢሉ ስለዝገንሖ ተቐይሙ ኣእሰሮ።ድሕሪኡ ዕለተ ልደቱ ከኽብር፣ብዙሓት ዕዱማት ኣብ ዝገበረሉ ግዜ ድማ ጛል ሓዉ ብዘቕረበቶ ፍሉይ ትልሂታዊ ሳዕስዒት ስለዝተመሰጠ ክሳብ ፍርቂ መንግስቱ ክህባ ምኻኑ መብጽዓ ኣተወላ፣፣ንሳ ድማ ካብ ኣዴኣ ብዝረኸበቶ ምኽሪ ርእሲ ዮሓንስ መጥምቕ ቆሪጹ ከምጻላ ኣዘዘቶ።እዚ ሰብኣይ፣ንዮውሐንስ መጥምቕ ብልቡ ከም ጻድቕ ሰብ ገይሩ ይሓስቦ እካ እንተነበረ፣ብሰንኪቲ ኣብ ጛይላን ሳዕስዒትን ዘለዎ ዝንባሌ ግን ክሳብ ርእሲ ናይቲ ቅዱስ ንኸሰይፍ ድሕር ከምዘይብል ገበሮ።በዚ መሰረት ድማ ብዕለተ ክልተ መስከረም ርእሲ የውሐንስ መጥቕመ ተሰየፈት።እዚ ኩሉ ዝተረኽናዮ ታሪኽ  ቅዱስ ዮሓንስ ርእሰ ዐውድኣመት፣እንታይ ኢዩ ትርጉሞ ንዘለና ኣፍልጦ ንምፋሕ ኢዩ።

ለ) ርእሰ፣-

ርእሰ፣ኣርእስቲ፣ጅማሬ፣መጀመሪ፣መፈለሚ፣መጀመርን መፈጸምን፣ናይ ኩሎም ርእሲ ኮይኑ ዘጠቓልል ብዝብል ትርጉም ይዝርዘር።ርእሰ ኣድባራት፣ርእሰ መካናት፣ርእሰ ጽሑፋት፣እዚ ርእሲ ዓድታት፣ርእሲ ከተማታት ኣርእስቲ ጽሑፋት ወዘተ ንምዝርዛር እንጥቀመሉ ግእዛዊ ስም (Substantive) ኢዩ።ብዙሓት በዓላት ኣሎዉ፣ናይ ኩላቶም በዓላት መጀመሪ ርእሲ ዝኾነ ግን ዮሓንስ ኢዩ፣ንምባል ኢዩ።ርእሲ ከምንፈልጦ፣ናይ ኩላቶም ሓሳባትና ውህላሌን ፍጻሜን ኢዩ።ፍጻሜታትና ውጽኢት ናይ ሓሳባትና ኢዮም።ወይውን ብኻልእ መንጽር፣ኩላቶም ግብርታትና ርእሰ ጥንቶም ኣብ ርእስና ኢዩ።ኢድ ክትንቀሳቐስን ዘይክንትቀሳቐስን ጅማሬኣ ኣብ ርእሲ ኢዩ።እግሪ ክትከይድ፣መልሓስ ክትዛረብ፣እዝኒ ክትሰምዕ፣ልቢ ከስተውዕል ዝእዝዝ ኣማሓዳሪ ናይ ሰብነትና ርእስና ኢዩ።እግዚኣብሄር ድማ ርክቡ ነዛ ኣማሓዳሪት ዝኾነት ክፋል ኣካላትና ኢዩ ዝደሊ።ሓንጎል ናይ ወድሰብ ኣስተብሃልን ኣስተውዓልን ኮይኑ ኢዩ ተፈጢሩ።ስለዚ ርእሰ ሽሞኛ ኮይኑ፣ናይ ኩሎም ፍጻሜታትና ቀላሲ ኮነ። ኣብ ሃይማኖታዊ ፍጻሜታትና፣ርእሰ ጅማሬኦም ኩላቶም ካብዛ ዕለት እዚኣ ማለት ካብ በዓለ ዮሓንስ መጥመቕ ኢዮም ዝጅመሩ።

ቅድስት ቤተክርስትያን ርእሰ ኢላ እትሸሞም ክስተታ ኣሎዉ።ንኣብነት፣ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት፣ናይ ሊቀ ጳጳሳት ሽሞኛ፣ርእሰ ኣድባራት፣ናይ ኩለን ኣድባራት ርእሲ ደብሪ ዝኾነት ዝበሃሉ ኣሎዉ።ብኻልእ መንጽር፣ርእሰ ዐንቀጽ ( The title of the paragraph), መበገሲ ሓሳባት፣ጅማሬ ሂዎት (The starting of life) ወዘተ ዝብሉ ኣብ ቃንቃና እንጠቀመሎም ግልጸታት፣ብጋሴ ሓሳባቶም ንምግላጽ ርእሰ ዝብል ኣንቀጽ ንጥቀመሉ ህሞት ኣሎ።ኣብ ቅድስት ቤተክርስትያን ዝኽበሩ ቅዱሳን በዓላትን፣ቅዱሳን ዕለታትን ብዙሓት ኢዮም።እዚኣቶም ዕላምኦም ንምንታይ ኢዩ እንተ ኢልና፣ኣብቲ ዕለት'ቲ ጣዖት መታን ክኸብር ኣይኮነን።ወይውን እግዚኣብሄር እንትዳተጸየፎ እንከሎ ኣንጻር ኣምላኽ ዝግበሩ ኣይኮኑን።ጀማሪኦም እግዚኣብሄር ኢዩ፣ ሽዱሽተ መዓልታት ግብረ ፈጣርነቱ ምስ ፈጸመ ነታ ሻብዐይቲ ዕለት ግን ካብ ኩለ ኣኽቢሩ ቀዲስዋ ወዓለ።ነቶም ሕጋጋቱ ክሕልዉ ኢሉ ዝፈጠሮም ፍጥረታት ድማ ክሕልዉዋን ከኽብርዋን ከምዘለዎም ኣዘዘ።ቅዱሳን መላእኽቲ ንዓኣቶም ኩሉ መዓልቲ ሰንበቶም ኢዩ፣ንዓና ነዞም ኣብ ምድሪ ዘለና ግን ንዝተፈላለየ ቅዱስ ዕላማ፣እግዚኣብሄር ካብ ኩላቶም ዕለታት ዕለታት ፈሊና ከነኽብር፣ነቲ እቲ ኣብቲ ዕለት እቲ ከቢሩ ዝውዕል ድማ እግዚኣብሄር ክኸውን ከምዝግበኦ ኣዘዘ።ካብቶም 10 ትእዛዛት ተባሂሎም ዝጥቀሱ ናይ ፈጣሪ ትእዛዝ ንሰንበት ኣኽቢርካ ክትቅድሳ ከምዘለካ ዘዘኻኽር ተሪር ትእዛዝ ኢዩ።ንሰንበት ዝሰዓረ ሰብ ንስሓ ይግበኦ ኢዩ።ሰንበት መዓልቲ ረኺሱ ዝወዓለ ጥራይ ዘይኮነስ፣ግላዊ ግብሩ ጥቕማ ጥቕሚ ክኣሪ ዝወዓለ ከይተረፈ ንስሓ ክኣቱ ከምዝግበኦ እግዚኣብሄር ኣዘዘ።ዘጽ20፣8 ብፍሩይ ቃል ኣስፊርዎ ኣሎ።ንሕና ደቂ ሰባት ድኹማት ስለዝኾንና ንብዙሓት ክቡራን በዓላት ከምቲ ዝግባእ ዘይዘከርናሉ ግዜ እንዳበዘሐ ይመጽእ ኣሎ።እዚ ኩሉ ጉድለትዚ ግን መዓልታዊ ንስሓ ዘድልዮ ፍጻመ ኢዩ።ናይዞም ኩላቶም ዐውደኣመታት ርእሰ ጅማሬኦም ካብ በዐለ ዮውሐንስ መጥመቕ ኢዮም ዝጅምሩ።

ሐ) ርእሰ ዐውደኣመት እንታይ ማለት ኢዩ፣-

ርእሰ ዐውደኣመት፣ብእብራይጥን ጽርእን፣ኤታንየም ይብልዎ።ኤታንየም ማለት መሰረት፣ጥንተ ወርሒ፣ጥንተ ዓመት፣ጅማረ ናይ ኩሉ ፍጥረት፣ጥንተ ዕለታት ዝብሉ ትንታኔታት ይህብሉ።ቅድስት ቤተክርስትያን ርእሰዐውደኣመት ኢላ በዓለ ዮውሓንስ መጥመቕ ትጠቕሶ።ኩላቶም ቅማሬ ናይ ዕለታት ካብ ዮውሓንስ ወይ ካብ ሓደ መስከረም ይጅምሩ ንምባል ኢዩ።ብዙሓት ቅዱሳን ብዓላት ክበዓሉ እንከለዉ፣ናይቲ ግዜቲ ፍጻሜ ታሪክ መበገሲ ኣሎዎ።ንኣብነት፣ልደቱ ናይ ጎይታትናን ኣምላኽናን መድሓኒናን ኢዮሱስ ክበዓል እንከሎ፣እቲ ዕለተ ልደት ኣበየናይ ዘመን ከምዝተፈጸመ፣ኣብቲ ግዜቲ ዝተፈጸሙ ኩነታት እንታይ ኢዮም።ሕጂኸ ምስቲ በዓል ዝመዛዘን መጽሓፍ ቅዱሳዊ ነገራት እንታይ እንታይ እንዳገበርና ክነብዕሎ ይግበኣና ንዝብል፣ኩላ እታ ሽዓኣ ዕለተ ልደቱ ኢያ ትምልሰልና።ጛሶትን መልኣኽትን ሓቢሮም ከምዝዘመሩ፣ኣብ ልደት ዝወሃብ ስብሀታትን ውዳሴታትን ምስ ናታቶም ዝመሳሰል ኢዩ።ኣብ ልደት ዝወድቕ ቅኔ ንዑኡ ዝትንትን ኢዩ።ኣብቲ በዓለ ልደቱ ዝወሃብ ስብከት፣ንዑኡ ኣነጻጺርካ ኢዩ ዝወሃብ።ኣብ ስቕለቱ፣ኣብ ትንሳኤኡ፣ኣብ ዕርገቱ ንዘሎዉ በዓላትውን ክበዓሉ እንከለዉ፣ምስቲ ናይጥንቲ ፍጻሜ ተመዛዚኖም ኢዮም ዝከናወኑ።

በዓለ ማርያም፣ጽንሰታ፣ልደታ፣ፍልሰታ፣ዕርገታ ከምኡውን ናይ ዝተፈላለዩ ቅዱሳን ዝግበር ዕለተ ዝኽሮም፣ጅማሬኡ እቲ ስለእግዚኣብሄር ኢሎም ዝሓለፍዎ ክርስትናዊ ገድሊ ብኣስተንትኖ ሕልና ኮይንካ ብምሕሳብ፣እግዚኣብሄር ድማ ድኹማት እካ እንተኾንና፣ከምቲ ናታቶም ገድለ ቅድስና ንምምባር ክሕግዘና ብጸሎት ንምሕታት ኢዮም ዝበዓሉ።ስለዚ ጅማሬኦም ዕለት ወርሒ ኣሎዎም ማለት ኢዩ።ናይ ኩላቶም መዓልታት ጥቕሉል ስሞም ዕለታት ይበሃሉ፣ናይ ኩላቶም ሰሙናት ጥቕሉል ስሞም ሰሙን ይበሃሉ፣ናይ ኩላቶም ኣዋርሕ ጥቕሉል ስሞም ወርሒ ይበሃሉ፣ናይ ኩላቶም ዓመታት ጥቕሉል ስሞም ዓመት ይበሃሉ።ከምኡ እንዳበሉ፣ጥንተ ዐበቅተ፣ዐበቕተ ወዘተ ተባሂሎም ይዝርዘሩ።ሰሙን ሽዱስተ መዓልታት ትሕዝ፣ወርሒ  ኣርባዕተ ሰሙናት ትሕዝ፣ዓመት12ኣዋርሕን 5 መዓልትን ትሕዝ።ኣብ ነፍሲ ወከፍ ዕለታት ናይ ሓንቲ ዓመት፣ወድ ሰብ በረኸት ስለዘገድሶ፣ኩላቶም ዕለታት ንደቂ ሰባት ጠቐምቲ ንኽኮኑ ዝተፈጥርሉ እካ እንተኾኑ፣መዓልታት ፈፈልዩ ንኣምላኹ ዝዝክረሉ ዕለት ንኽህልዎ ግን ተፈቒድሉ።ንኹላቶም ዕለታት ጅማሬኦም ግን እታ ናይ መጀመርያ ዕለት ናይ ሓንቲ ዓመት ኢያ።

ብዛዕባ ዓመታት ዝተበጽሐ ጅማሬያዊት ዕለት ካብ ዝተፈላለዩ ዓይነታት ደቂ ሰባት፣፠፠፠፠ 2ይ ክፋል ይቕጽል
ወስብሀት ለእግዚኣብሄር